Mangala Nedir?
Mangala Oyunu, özellikle 6- 99 yaşındaki bireylerin oynayabileceği bir tür mantık oyunudur. Oyun içerisinde yapılması gereken genellikle oyunun başlangıcında doğru bir strateji kurmaktır. Bu stratejiyi kurduktan sonra oyunun sonuna kadar sürdürmek gerekmektedir.
Mangala Oyunu; iki kişilik kutu oyunları, tüm zeka oyunları, okul oyunları, çocuklar için kutu oyunları, strateji kutu oyunları gibi farklı kategorilerle desteklenebilmektedir. Aynı zamanda, Mangala Oyunu zeka geliştirici oyunlar, çocuklar için kutu oyunları, trendyol kutu oyunları, aile kutu oyunları gibi kategorik özelliklere sahiptir.
Yapılan araştırmalar sonucu Mangalanın eski Türk kavimlerinden Hunlar, Göktürkler döneminde dahi oynandığını ortaya koymuştur. Arşivlerde eski bir Türk oyunu olarak geçmektedir. 16. yüzyıldan itibaren Türk minyatürlerinde Mangalaya ait çeşitli çizimler bulunmaktadır. Türklerin dışında Orta Doğu ve Arap coğrafyalarında da farklı isimlerde ve farklı şekillerde oynandığı bilinmektedir.
Mangala Oyununun ismi Arapça kökenli mankala kelimesinden gelmektedir. Mankala kelimesinin anlamı aktarma veya taşıma olarak geçmektedir. Manga kelimesinin anlamı ise küçük askeri birliktir. Taşların dizilişi ve çukurlar arası taşların aktarımı düşünülerek bu oyuna Mangala ismi verilmiştir.
Mangalanın tarihçesi şu şekildedir; Kazakistan’da M.Ö. 3000’li yıllara ait olduğu düşünülen Dokuz Kumalak kayası, Mısır’da M.Ö. 1400 yılına ait 14 kuyusu olan bir oyun tahtası, Şanlıurfa Göbeklitepe’de M.Ö. 10000 yılına ait olduğu düşünülen tapınak sütunlarının üzerinde de benzer kayalar bulunmuştur. Serdar Asaf Ceyhan 2007 yılından itibaren yaptığı çalışmalarla tarihteki kuyu esaslı oyunların özelliklerini koruyarak "Mangala Türk Zeka ve Strateji Oyunu” ismiyle modern versiyonu oyun kültürüne kazandırmıştır.
Dünya’nın farklı ülkelerinde Mangala benzeri oyunlar oynanmakta olup diğer kuyu esaslı oyunlardan ayıran bazı özellikler bulunmaktadır. Diğer Mangala türlerinde taşların adı genelde tohumdur ve taşları hareket ettirme hamlesine tohum saçma denilmektedir. Türk Mangalasında ise taşlara asker denilmiştir. Bununla birlikte günümüzde hazine olarak bilinen bölüme de karargâh denilmiştir.
Türk Mangalasının bir diğer benzer oyunlara göre farklarından biri taşların bir tanesinin kendi kuyusuna bırakılmasıdır. Çeşitli kuyu esaslı oyunlarda ise kendi kuyusuna taş bırakma olayı bulunmamaktadır. Mangalada kendi kuyusuna bir taş bırakma kuralı, Türk sosyal hayatındaki baba ocağına sahip çıkma geleneğinin bir görünümüdür. Taş kazanmak için rakibin taşlarını çift yapma kuralı ise Türk inanç ve devlet sistemindeki ikili anlayışı sembolize etmektedir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Mangala Oyununun tanıtılmasına aracılık etmiş, Milli Eğitim Bakanlığı da okullarda oynatılmasını ve turnuvalar düzenlenmesini uygun bulunmuştur. Mangala Oyununun çağdaşı olduğu diğer oyunlardan farklarından en önemlilerinden bir tanesi de her yaştan ve her kültürden insana hitap etmesi ve oynanabilmesidir.
2007 yılında kuralları yeniden düzenlenen Mangala Türk zeka ve strateji oyununun kuyu sayısı, taş sayısı ve oyun kuralları açısından farklılık gösteren fakat benzer oyun grubunda olan oyunlar bulunmaktadır.
Anadolu’da kuyu esaslı olan oyunlardan bazıları aşağıda listelenmiştir.
- Meneli Taş- Konya
- Hane- Karabük
- Pıç- Erzurum
- Fodik Taş- Trabzon/Rize
- Göç-Bilecik
- Kuyu- Karabük, Sinop, Gümüşhane, Afyon
Dünya’da kuyu esaslı oyunlardan bazıları aşağıda listelenmiştir.
- Wari- Afrika
- Oware- Avrupa
- Kalaha- Kuzey Avrupa
- Mancala- Avrupa-Amerika
- Bao- Afrika
- Dokuz Kumalak- Kazakistan
- Togiz Korgool- Kırgızistan
- Mangala- Türkiye
Mangala oyununu yukarıdaki oyunlardan ayıran kuyu, taş sayısı ve dört temel kural ile oynanmasıdır. Diğer oyunlarda kuyu ve taş sayıları aynı değildir ve 2 ya da 3 kural ile oynanmaktadır.
Mangala Oyunu, Toli Games bünyesinde satılan bir kutu oyunudur. Toli Games, sürekli gelişme anlayışı ile nitelikli oyunlar ve değerler üreten, değişen ve toplumun beklentilerine uygun oyun tasarımları ve fikirleri oluşturur.
Mangala Oyunu Nasıl Oynanır?
Mangala Oyununun nasıl oynandığına dair ayrıntılı tüm bilgiler aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Toplamda 12 adet oyuk vardır. Oyuklar ev ya da çukur şeklinde de isimlendirilmektedir.
- Her oyuncunun kendi bölgesinde 6 adet oyuk bulunmaktadır ve oyuncular sadece kendi oyuklarından taş çıkartabilirler. Fakat rakibin oyuklarına taş bırakılabilir.
- 6 oyuğun yanında birer de büyük oyuk bulunur ve bunlar hazine olarak adlandırılır.
- Amaç, taşları bu hazine denen kısımlarda toplamaktır. Hazineler oyuncuların sağında bulunur.
- Oyun başlangıcında her oyukta 4’er taş olmalıdır. Oyuna kura ile başlanmaktadır.
- Oyuna ilk başlayan oyuncu bir oyuk seçer ve orada bulunan 4 taşı alarak saat yönünün tersinde bulunan oyuklara birer birer bırakır. Oyuncular aldıkları oyuğa da bir taş bırakmak zorundadır.
- Oyuncuların bıraktıkları son taş hazinelerine denk geldiğinde hamle sırası aynı oyuncuda kalır.
- Rakip oyuncunun oyuklarına atılan son taş rakip oyuncunun oyuğunu çift yaptığında oyuncu rakibin kuyusunda bulunan bütün taşları kendi hazinelerine atmaya hak kazanırlar.
- Oyuncular kendi bölgelerinde bulunan herhangi boş kuyuya son taşı denk getirdiklerinde ise rakip bölgenin kuyusundaki taşları da hazinelerine eklerler.
- Bölgesinde bulunan taşların hepsini hazinesine eklemeyi başaran oyuncu, rakip bölgede bulunan bütün taşları da almaya hak kazanır ve kendi hazinesine ekler.
- Oyun bu şekilde sonlanır.
- Oyun bitiminde hazinelerdeki taşlar sayılır ve en çok taşa sahip olan oyuncu oyunu kazanır.
- Taşlar eşitse berabere biter.
Mangala Oyununun İçindekiler Nelerdir?
Mangala Oyunu kutusunun içerisinde aşağıda listelenen materyaller bulunmaktadır.
- 1 adet oyun tablası
- 48 adet taş
- 1 adet oyun kılavuzu
Mangala Oyununun Faydaları Nelerdir?
Mangala kutu oyunu mantıksal zeka gelişimini desteklemektedir. Stratejik bir oyun olan Mangala oyununun faydaları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Analitik düşünme becerisini geliştirir.
- Hafızayı güçlendirir.
- Stratejik düşünme yeteneği kazandırır.
- Plan program yapabilme yeteneği kazandırır.
- Matematiksel hesaplamalar yapabilme yeteneği kazandırır.
- Öngörü yeteneğini kuvvetlendirir.
- Çabuk ve doğru karar alma yetisi edindirir.
- Problemler karşısında mücadele edebilme gücünün gelişmesini sağlar.
- Konsantrasyon ve dikkati artırır.
Mangala Oyununun Kuralları Nelerdir?
Mangala oyununun kuralları aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
- Mangala oyununda 14 veya 12 oyuk bulunmaktadır. Ayrıca her oyuncu kazanılan taşları koyabileceği bir kale çukuruna sahiptir.
- Oyuncular oyun başında kendi bölgelerinde bulunan 6 oyuğa 4 adet taş koyarlar.
- İlk oyuncu kendi bölgesinde bulunan çukurlardan birisini seçer ve içinde bulunan taşları saatin tersi yönünde, sıradaki çukurlara teker teker bırakarak ilerler.
- Oyuncunun dağıttığı taşlardan sonuncusu hazineye denk geldiğinde sıra yine aynı oyuncuda kalır ve oyuncunun kuyularından birinde tek taş var ise o taşı sağa doğru ilerletebilir.
- Oyuncu hazinesine taş koyduktan sonra elinde hala taş varsa rakibin bölgesindeki kuyulara taş koymaya devam eder. Eğer son taş rakibin bölgesindeki bir kuyuyu çiftler ise kuyuda bulunan bütün taşları alır.
- Oyuncular kendi bölgelerinde bulunan boş kuyuya son taşı denk getirirler ise karşı bölgenin kuyusundaki taşları da kendi taşlarını da alırlar ve hazinelerine eklerler.
- Oyunun bitmesi bir oyuncunun bölgesinde bulunan taşlar bitince gerçekleşmektedir. Bölgesinde bulunan taşları ilk önce bitiren oyuncu rakibin bölgesinde bulunan bütün taşları da hazinelerine koyarlar.
- Oyun bu şekilde bittiğinde taşlar sayılır ve hazinesinde daha çok taş bulunan oyuncu bir puan alır, diğer oyuncu ise sıfır puan alır. Oyun berabere bittiğinde ise iki oyuncu da yarım puan alır.
- Oyun 5 set devam etmektedir. Beş setin sonunda en fazla puanı alan oyuncu oyunu kazanmaktadır.
- Farklı versiyonlarda ise oyun başında oyuklara konulan taş sayısı 6 olarak geçmekte ve son taşın denk geldiği oyukta 6 taşın olması durumunda da taşların kazanılacağı kuralı bulunmaktadır.
Mangala Oyunu Hangi Yaş Grubu İçin Uygundur?
Mangala Oyunu 6- 99 yaş aralığındaki tüm kişiler için uygundur. Aşağıda yaş gruplarına göre ayrıntılı bilgiler listelenmiştir.
- 6- 12 Arası Yaş Grubu: Yaratıcı sanat çalışmaları, müzik, kitaplar, hikâyeler ve evcil hayvanlar ilgilerini çeker. Bir şeyler yapma, teknik ve bilimsel konularla ilgili oyunları severler. Kurallı oyunlar, jimnastik ve spor, dikiş ve inşa etme ve yazma ilgilerini çeker. Uzun süreli sosyo- dramatik oyunlar planlar ve oynarlar. Etkileşimli oyunlar, yarışmalar ve sosyal oyunlara katılımları fazladır.
- 12- 21 Arası Yaş Grubu: Yaratıcı sanatlar, sevmek, pişirmek, aile olma gibi yetişkin rollerini test ettikleri oyunlar oynamayı severler. Spor türleri, hobiler ilgilerini çeker. Fen ve teknolojiye ilgi duyarlar. Fikirler bulma, hayal kurma, bir rolü yazma ve oynama ile ilgili oyunlar oynarlar. Kurallı oyunları severler. Dolayısıyla Mangala gibi kutu oyunları ile öğrenmeyi daha öğretici ve eğlenceli hale getirebilme imkânı elde edebilirler.
- 21- 35 Arası Yaş Grubu: Mangala Oyunu kutu oyunu kişilerin özelliklerine ve yaş gruplarına uygun olarak tasarlanmıştır. 21- 35 yaş grubu içindeki bireylerin oynaması uygundur.
- 36- 45 Arası Yaş Grubu: Mangala Oyunu kutu oyunu bu yaş aralığındaki kişilerin özelliklerine ve yaş gruplarına uygun olarak tasarlanmıştır.
- 46- 55 Arası Yaş Grubu: 46- 55 yaş grubundaki kişiler genellikle yaşamlarını düzen içerisine yerleştirmiş kişilerdir. Öğrenme, motor, problem çözme ve kişilik özellikleri açısından bireyin uyum sağlama kapasitesinde kronolojik yaşın ilerlemesiyle oluşan değişimler bireylerin ihtiyaçlarını da belirlemektedir. Mangala Oyunu kutu oyununun hedef ve kazanımları net bir şekilde belirtilmesi bu yaş grubunun dikkatini çekebilme özelliği taşımaktadır.
- 56- 65 Arası Yaş Grubu: 56- 65 yaş grubundaki bireyler, yaşamlarında somut, kalıcı değerlere odaklanmış kişilerdir. Mangala Oyunu kutu oyununun sonunda somut bir kazanımı olmasından dolayı bu yaş grubu için uygun bulunmaktadır.
- 66- 75 Arası Yaş Grubu: Mangala Oyunu kutu oyununun kuralları az ve anlaşılabilir olması bu yaş grubu için uygundur.
- 76- 85 Arası Yaş Grubu: Mangala Oyunu kutu oyununun kuralları az ve anlaşılabilir olması bu yaş grubu için uygundur.
- 86- 95 Arası Yaş Grubu: Mangala Oyunu kutu oyununun kuralları az ve anlaşılabilir olması bu yaş grubu için uygundur.
Mangala Oyunu Kaç Kişiliktir?
Mangala Oyunu 2 kişiyle oynanabilen bir oyundur. İki kişiyle oynanabilen kutu oyunları hem karşılıklı iletişim ve paylaşımı artıran hem de kişinin kendini ve becerilerini keşfedebilmelerine yardımcı olabilen oyunlardır. İki kişiyle oynanabilen oyunlar anne, baba, kardeşler gibi aile üyeleri veya arkadaşlarla, akranlarla oynanabilme imkânı sunduğu için bu gruplar arasında zamanı verimli değerlendirme ve etkili iletişim kurma gibi olumlu durumları desteklediği bilgisine ulaşılmaktadır.
MEB Mangala Oyununu Niçin Önermektedir?
Mangala 2 kişiyle oynanabilen basit bir taş oyunu gibi gözükse de mantık gerektiren bir strateji oyunudur. Mangala oyununun kurallarının basit ve anlaşılır olması her ortamda ve herkes tarafından oynanabilir olmasını sağlamaktadır. Bu oyunda taşların oyuncuların önlerindeki oyuklara konarak oynanması bu oyunun değişik yörelerde çukur veya kuyu oyunu olarak da isimlendirilmesine neden olmuştur.
Günümüzde Mangala Oyununun tekrar gündeme gelmesi çekilen Osmanlı dizi ve filmlerinde görülerek popülerliğinin artmasından etkilenmiştir. Eski dönemlerde oldukça popüler olan Mangala oyunu diğer zeka ve düşünme gerektiren oyunlar gibi zaman içinde bir kenara itilmiştir. Fakat tekrar gündeme gelmesi sevindirici bir durumdur.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Mangala Oyununun, Anadolu kültürünün köklü bir başlığı olduğunu ve oyunun genç kuşaklara tanıtılarak yaygınlaştırılmasının yararlı olacağını, kültürel ve turistik alanlarda Türkiye’nin tanıtımına katkı sağlayacağını söylemiştir. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından da Mangala Oyununun okullarda oynatılması uygun bulunmuş ve yaygınlaştırılmaya çalıştırılmaktadır.
Millî Eğitim Bakanlığı’nın Mangala Oyununu önermesinin sebeplerinden bazıları aşağıda listelenmiştir.
- Stratejik düşünme yeteneğini kazandırır.
- Konsantrasyon ve dikkat süresini artırarak derslerde verimli vakit geçirilebilmesini sağlar.
- Doğru planlama yeteneği kazandırır.
- Matematiksel hesaplama yeteneği kazandırarak matematik dersine katkıda bulunur.
Mangala Turnuvaları Nedir?
Zeka ve strateji oyunu olarak tescillenen Mangala Oyununun genç kuşaklara tanıtılması ve okullarda yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla Mangala Turnuvaları düzenlenmektedir.
Mangala Oyunları (Türk Mangalası- Köçürme- Dokuz Kumalak) Dünya Somut Olmayan Kültürel Miras Listesindedir.
Türk Mangala oyunun yaygınlaştırılması ve yaşatılması adına Mangala Federasyonu her sene gerekli şartları sağlayan kurumlara "Türk Mangalası Oyun Takımı" hibe etmektedir.
Türk Mangalası oyun takımı hibe programına başvurabilmek için bir eğitmenin bulunması gerekmektedir. Mangala Federasyonu geçerli her bir eğitmen için kurumlara 10’ar adet mangala takımı hibe etmektedir. Hibe başvurusunda bulunmak için gerekli hususlar aşağıda listelenmiştir.
- Başvuru kurum resmi yetkilisi tarafından yapılmalıdır.
- Başvuru formuna kurum bilgileri, başvuru yapan kişi ve istenilen bilgiler eksiksiz ve doğru bir şekilde işlenmelidir.
- Antrenöre ait bilgiler başvuru formuna eklenmelidir.
- Her dönemde her kurum bir başvuru hakkına sahip olup aynı dönem içinde mükerrer yapılan başvurular dikkate alınmamaktadır.
- Aylık dönemlerde başvuruda bulunan kurumların listesi ve başvurusu kabul edilen kurumların listesi yayınlanmaktadır.
Mangala Oyunu Fiyatı Nedir ve Nasıl Belirlenir?
Mangala Oyunu fiyatı özel indirimler, farklı bayiliklerde bulunması gibi faktörlere bağlı olarak 70- 120 TL arasında değişiklik göstermektedir. Mangala Oyunu kutu oyununun fiyatını etkileyen tüm etkenler aşağıda listelenmiştir.
- Yazar,
- Basım evi,
- Ekonomik durum,
- Yayın tarihi,
- Ürün malzemesi,
- Pazarlaması,
- Ürün sayısı,
- Kâr marjı,
- Yerel rakipler,
- Sabit giderler (şirket içi depolama veya ofis kirası ve pazarlama giderleri gibi.)
- Değişken giderler (satış hacmine bağlı değişen giderlerdir.)
Mangala Oyunu Kullanılırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Mangala Oyunu; 6- 99 yaş aralığında bulunan aile, arkadaş, iş gibi farklı kişi grupları arasında 2 kişiyle oynanabilen stratejik bir kutu oyunudur.
Mangala Oyunu bilişsel gelişimi desteklemektedir. Bu kapsam dahilinde Mangala Oyununun amacı; 6 yaşından büyük tüm bireylere eğitici ve eğlendirici zaman geçirtmek ve bu esnada stratejik bakış açısı kazandırmaktır.
Mangala Oyununun gerekliliği ve önemini açıklayan bazı bilgiler aşağıda listelenmiştir.
- Dikkat yoğunlaştırma
- Zihinde canlandırma
- Odaklanma
- İpuçlarından faydalanma
- Ezberci zihniyetten uzaklaşma
- Çözüm yöntemi kullanma
- Strateji geliştirme
- Öngörü
- Sosyal Gelişim
Mangala Oyunu aşağıda listelenen amaçlar dahilinde satın alınabilmektedir.
- Okul, kurs, atölye, özel eğitim merkezi vb. gibi eğitim verilen alanlarda eğitici ve eğlendirici zaman geçirmek,
- Aile ortamı içerisinde zamanı kaliteli ve keyifli geçirmek,
- Arkadaş grubu içerisinde eğlenceli etkinlikler gerçekleştirmek,
- Bunlarla birlikte bilişsel gelişimi destekleyici faaliyetlerde yardımcı araç olarak kullanılmaktadır.
Mangala Oyunu için Kullanılan Malzemeler Nelerdir?
Mangala Oyunu için kullanılan malzemelerden bazıları aşağıda listelenmiştir.
- Karton kâğıt
- Plastik parçalar
Mangala Oyununa Benzer Kutu Oyunları Nelerdir?
Mangala kutu oyununa benzer oyunlar aşağıda listelenmiştir.